Centrum Przesiadkowe, Żory, Polska

LABORATORIUM ARCHITEKTURY Architects: Anna Małek, Tomasz Błażyca, Bartosz Garczarczyk, Paweł Maryńczuk Zdjęcia: Tomasz Zakrzewski Nowe centrum przesiadkowe w Żorach jest przestrzenią publiczną, która łączy funkcje dworca, placu i miejsca spotkań. W projekcie dworca autobusowego priorytetem było bezpieczeństwo i wygoda podróżnych. Podjęto próbę scalenia obszaru komunikacji pieszej w obrębie wyspy - placu o charakterze poczekalni, wokół którego rozlokowane są poszczególne perony. Dzięki temu odseparowano potoki pieszych od ruchu kołowego. Zastosowanie klinkieru w posadzce i murach wokół placu to ukłon w stronę historycznej zabudowy starówki. Intencją autorów było stworzenie budynku, który nie stanowiłby tradycyjnej bryły, a raczej element ograniczający formalnie przestrzeń. Zatem dworzec jest ograniczony szklaną fasadą, dzięki czemu staje się w pełni transparentny - zatraca się granica pomiędzy wnętrzem i otoczeniem. Umiejscowiony w centralnej części placu pozwala podróżnym przebywającym w środku na niczym niezakłóconą obserwację życia na zewnątrz. Lewitujące zadaszenie wychodzi daleko poza obrys budynku, chroni podróżnych na peronach przed niepogodą. Szerokie okapy pełnią funkcję zacieniającą szklane elewacje. Chronią budynek przed przegrzaniem latem, pozwalając na penetrację słońca zimą, co przekłada się na znaczne ograniczenie zużycia energii potrzebnej do ogrzewania i chłodzenia. Po zachodzie słońca budynek zaczyna świecić własnym światłem. Wizją architektów było zastosowanie dyskretnych źródeł światła, które z jednej strony podkreśliłyby minimalistyczną formę budynku dworca, a z drugiej wykreowałyby bezpieczną i równocześnie rozpoznawalną przestrzeń publiczną Centrum Przesiadkowego. Koncept oświetlenia placu wokół budynku opiera się na jednym typie oprawy LED i polega na odwróceniu typowego schematu, gdzie źródło światła zlokalizowane jest nad jego powierzchnią. W przypadku Centrum Przesiadkowego zastosowano oprawy montowane w posadzce - LUG RUNA 4 LED. Oprawy te jednolicie oświetlają podniebienie, dzięki czemu plac rozświetlony jest miękkim światłem odbitym, a samo zadaszenie wydaje się nad nim lewitować. Zoptymalizowane oświetlenie nadało charakteru tej części miasta i podkreśliło wyraz architektoniczny budynku. Przy zastosowaniu jednego rodzaju oprawy udało się uzyskać efekt całościowej iluminacji dworca.